Fiscale klokkenluiders krijgen vergoeding voor geleden schade

Er komen nieuwe mechanismen die belastingplichtigen moeten aanzetten tot ‘vrijwillige’ medewerking aan een fiscaal onderzoek. Er wordt ook een klokkenluidersregeling ingevoerd. Dat blijkt uit het voorontwerp van een wet dat Tiberghien Advocaten kon inkijken.

De regering wil strenge straffen invoeren voor belastingplichtigen die niet meewerken aan een fiscaal onderzoek. Dat schrijven Christophe Dillen en Vincent Vercauteren van Tiberghien Advocaten in Fiscale Actualiteit, dat binnenkort verschijnt. Volgens het voorontwerp van wet dat ze citeren, zou een belastingplichtige die een fiscaal onderzoek verhindert, additioneel bestraft kunnen worden.

De belemmering van het onderzoek kan erin bestaan de fiscus de toegang tot het bedrijf te weigeren (de “visitatiebevoegdheid”). Wie geen medewerking verleent aan het vergaren van informatie door de fiscus, kan worden bestraft met een forfaitaire aanslag (eventueel vermeerderd met een belastingverhoging), een dwangsom en een administratieve boete van 1250 tot 25.000 euro. Die laatste twee sancties gelden ook voor derden, als die weigeren hun medewerking te verlenen aan het onderzoek tegen een andere belastingplichtige.

Die straffen zijn volgens de auteurs tegen het beginsel, dat niemand zichzelf hoeft te beschuldigen. Dat zou een inbreuk betekenen op het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. “Ook administratieve sancties kunnen volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens als strafsancties worden aangemerkt”, schrijven ze.

“Als een belastingplichtige redelijkerwijs kan verwachten dat hij zal worden blootgesteld aan administratieve sancties met strafrechtelijk karakter, is er in zijn hoofde sprake van een strafrechtelijke dreiging, die dus een beroep op het zwijgrecht rechtvaardigt. Zeker als een belastingplichtige bij aanvang van een fiscaal onderzoek in kennis wordt gesteld van eventuele aanwijzingen van belastingontduiking in zijnen hoofde, moet hij zich principieel steeds kunnen beroepen op het zwijgrecht zonder daarvoor op enige wijze bestraft te worden.”

Klokkenluiders

Het voorontwerp werkt ook een regeling voor klokkenluiders uit. Een derde die over “stevige aanwijzingen” zou beschikken over fraude door een rechtspersoon, krijgt een vergoeding voor de schade die hij lijdt als hij die informatie geeft aan de fiscus. Wie ontslagen wordt na een onthulling, zou daarop recht kunnen hebben.

“Uiteraard verzetten de rechten van verdediging van de betrokken belastingplichtige rechtspersoon zich ook daartegen”, aldus de auteurs. “Want de fiscus kan zo derden – die op geen enkele wijze aan administratieve regels of beperkingen gebonden zijn – inschakelen om, zelfs met miskenning van hun eventueel beroepsgeheim, bewijs tegen een belastingplichtige te vergaren.”

Het federale regeerakkoord stelt dat de regering wil inzetten op “klantgerichte, correcte en efficiënte” fiscale controles. “De administratieve controleprocedures worden geëvalueerd en indien nodig aangepast met het oog op het bereiken van meer doelmatigheid, doeltreffendheid, billijkheid, rechtvaardigheid en proportionaliteit, teneinde de fundamentele rechten van de belastingplichtige, waaronder het recht op privacy, te vrijwaren. Daarbij wordt rekening gehouden met de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.”

De auteurs: “De onthullingen via de Panama Papers vormen nu de katalysator voor de voorgenomen creatie van een rist aan repressieve maatregelen die de wenkbrauwen doen fronsen. De voorgenomen klantvriendelijkheid en conformiteit met de rechtspraak van het Europees Hof van de Rechten van de Mens lijken als sneeuw voor de zon te zijn verdwenen.” Of: “De Panama Papers-slinger slaat volledig door.”